Onderzoek werpt licht op dramatische staat van jeugdlokalen & - huizen

Het Vlaams en Brussels jeugdwerk blijft worstelen met de staat van zijn jeugdinfrastructuur, zo blijkt uit het recente Lokalenonderzoek van 2022, uitgevoerd door FOS Open Scouting, KSA, KLJ, Chiro & Scouts en Gidsen Vlaanderen en uit het onderzoek ‘Waar waren we gebleven? Open jeugdwerk en corona’ dat Formaat uitvoerde in 2021 en 2022. Het goede nieuws eerst: jeugdlokalen scoren doorgaans goed op bereikbaarheid, groene omgevingen en eigenaarschap. Aan de andere kant wijst meer dan de helft van de bevraagde groepen op heel wat gebreken, zoals gebrekkige basisvoorzieningen, veiligheid en toegankelijkheid en scoren jeugdlokalen bijzonder slecht op vlak van duurzaamheid, isolatie, veiligheid en ouderdom.

Enkele belangrijke bevindingen en cijfers zijn:

• Achterstallig onderhoud: Een groot deel van de jeugd(werk)infrastructuur kampt nog steeds met ernstig achterstallig onderhoud. Van de geïnspecteerde lokalen vertoont een alarmerende meerderheid structurele gebreken die een veilige en geschikte omgeving voor jongeren in gevaar brengen. Meer dan de helft van de groepen geeft onder andere aan dat er te weinig maatregelen aanwezig zijn tegen vandalisme en inbraak.
• Ruimtegebrek: Veel jeugdwerk blijft geconfronteerd worden met beperkte ruimte, wat hun vermogen om activiteiten aan te bieden en jongeren te bereiken aanzienlijk beperkt. Bijna de helft van alle groepen die bevraagd werden vindt dat er onvoldoende (speel)ruimte is. Dat ruimtegebrek leidt op sommige plekken tot wachtlijsten, waardoor niet voor elk kind een plaats aangeboden kan worden.
• Inadequate faciliteiten: Gebrek aan moderne faciliteiten zoals sanitaire voorzieningen, verwarming en isolatie blijft een ernstig probleem in tal van lokalen. Zo is ruim de helft van alle jeugdlokalen amper geïsoleerd. Maar liefst 44.7% van de groepen geeft aan dat lokalen tijdens de winter onvoldoende verwarmd kunnen worden. Energie wordt almaar duurder, vrijwilligers willen besparen op die energiefactuur, maar dat blijkt onmogelijk door gebrek aan isolatie en efficiënte energiebronnen.
• Verouderde infrastructuur: Het merendeel van de gebouwen dateert nog steeds uit een ver verleden en is gewoonweg niet meer mee met de tijd. Heel wat lokalen hebben dringend nood aan vernieuwing om aan de behoeften van een hedendaagse jeugdwerking te voldoen.

“Op dit ogenblik hebben we serieuze lekken in ons dak en onze beheerraad en wij kunnen het niet betalen om dit te vervangen. Met de subsidies die we zouden krijgen zou het net lukken, maar zouden we onze elektriciteit, gas en water voor dit en volgend jaar niet kunnen betalen. We spelen bijna niet meer binnen omdat het er even koud is als buiten omdat het meerdere dagen duurt als we een warm lokaal willen.” – uit het onderzoek

Hoofdstad zonder jeugdwerkinfrastructuurUit onderzoek van Formaat, de organisatie die open jeugdwerkinitiatieven ondersteunt, blijkt dat in Brussel géén enkel open jeugdwerkinitiatief over vaste lokalen of een locatie beschikt waarvan ze gebruik kunnen maken. De werkingen komen momenteel dan maar met tientallen, soms zelfs honderden, samen aan de grote stations om van daaruit hun activiteiten en ontmoeting te organiseren.

Zo vertelt één van de stadswerkers uit Brussel in het onderzoek: "Zolang Brusselse jongeren die zich organiseren en engageren geen toegang krijgen tot faciliteiten en locaties, blijven ze onzichtbaar, moeilijker bereikbaar en worden ze feitelijk uitgesloten van beleidsparticipatie."

Vraag naar investeringen

Met een nieuw advies ‘Jeugdinfrastructuur’ roept de Vlaamse Jeugdraad samen met het jeugdwerk op tot nauwere samenwerking tussen lokale overheden, jeugdorganisaties en de bredere gemeenschap om te investeren in de broodnodige verbetering van jeugdinfrastructuur. Het rapport van het jeugdlokalenonderzoek, dat gedetailleerde cijfers en aanbevelingen bevat, zal dienen als een belangrijk hulpmiddel om die inspanningen te ondersteunen.

“In het hart van Brussels bruisende jeugdscene bevinden zich open jeugdwerkingen die essentieel zijn voor de ontwikkeling van de jeugd in de stad. Zij hebben dringend behoefte aan toegankelijke ruimtes waar de jongeren elkaar kunnen ontmoeten. Het is van het grootste belang dat we alle jongeren de kans bieden om zich te organiseren en een eigen ruimte te creëren waar ze eigenaarschap hebben over hun activiteiten.” Zegt Nick Beerens, jeugdwerkadviseur bij de Vlaamse Jeugdraad en medewerker bij Formaat.

“Een gezonde en veilige omgeving om in te spelen is essentieel voor het welzijn van jongeren en de groei van jeugdwerking in Vlaanderen en Brussel. Met de jeugdbewegingen vragen we dan ook om onze oproep serieus te nemen, er zijn dringend meer investeringen nodig in onze jeugdinfrastructuur." – Benjamin Verhegge, KSA Nationaal

Over het onderzoek

In 2022 beslisten FOS Open Scouting, Chirojeugd Vlaanderen, Scouts en Gidsen Vlaanderen, KLJ en KSA om een grootschalig lokalenonderzoek te organiseren. Met de bedoeling de kwaliteit van en de tevredenheid over de lokalen en het terrein waar de jeugdbewegingen hun activiteiten organiseren in kaart te brengen. Het onderzoek diende om de factoren die een belangrijke impact hebben op deze kwaliteit en tevredenheid van jeugdgroepen te kennen. In het onderzoeksproces werden de jeugdbewegingskoepels ondersteund door de Ambrassade en het Expertisecentrum Sociale Innovatie van de Vives Hogeschool. Uiteindelijk nam 43% van de lokale jeugdbewegingen in Vlaanderen en Brussel actief deel aan het onderzoek.

In 2021-2022 onderzocht Formaat de impact van corona op de Vlaamse en Brusselse jeugdhuizen en andere open jeugdwerkinitiatieven. Ze deden focusgesprekken, vroegen cijfers op, voerden online bevragingen en zochten goede voorbeelden. De bedoeling: de schade opnemen, oplossingen bedenken en de blik op de nabije én verre toekomst richten. Infrastructuur was een van de prioritaire thema’s uit dat onderzoek.

Hier meer over het lokalenonderzoek