Opinie - Opgroeien zonder zorgen is geen rocket science

Jongeren hebben heel wat kopzorgen. Te veel. Daarom is zorgeloos opgroeien dit jaar het thema van de Warmste Week. Het is hartverwarmend om te zien dat bottom–up initiatieven zo’n verschil kunnen maken voor heel wat kinderen en jongeren. Mooi ook dat acties samenlevingsbreed worden opgezet om de Warmste Week te steunen. Het succes van die acties toont dat we dit thema belangrijk vinden. Dat we inzitten met het welzijn van onze kinderen, en met reden. Net daar knelt het schoentje. Want die bekommernis staat in schril contrast met de cijfers.

| Het ging nog nooit zo slecht met het mentaal welzijn van kinderen en jongeren en 1 op 8 kinderen in Vlaanderen wordt geboren in kansarmoede.

Het ging namelijk nog nooit zo slecht met het mentaal welzijn van kinderen en jongeren. Jongerenhulplijn Awel kreeg in 2022 zo’n 520.000 oproepen. 1 op de 5 kinderen wordt gepest. En in 2022 waren 10.000 kinderen betrokken bij kindermishandeling. Tegelijk behoort ons land tot de 10 rijkste ter wereld en toch slagen we er niet in om voldoende bedden te voorzien in de jeugdzorg. Hoe kan het dat er wachtlijsten bestaan voor jongeren die zorg nodig hebben? En hoe kan het dat die drempel alleen maar groter wordt als je een kind bent op de vlucht of met een migratieachtergrond? Er zijn duidelijk structurele problemen en die los je enkel op met een serieus beleid. Aan onze beleidsmakers: voorzie voldoende middelen zodat de kinderen die hulp nodig hebben, die meteen én zonder voorwaarden krijgen. Maak dat hulpverleners niet moeten sprinten om de dossiers rond te krijgen.

1 op de 8 kinderen in Vlaanderen wordt geboren in kansarmoede. Achter die vreselijke cijfers zit een harde en complexe realiteit. Want armoede is veel meer dan enkel een geldprobleem. Het raakt kinderen in alle facetten van hun leven. Armoede heeft vergaande gevolgen voor gezondheid, onderwijskansen, veiligheid, toekomst en vrije tijd. Geldinzamelacties zijn altijd welgekomen, maar een structureel probleem verdient een structurele oplossing. Beleidsmakers moeten kinderarmoede aanpakken. En niet enkel hier en daar, maar zo breed mogelijk. Op alle beleidsniveaus. Werk samen van lokaal tot federaal niveau. Het is de enige manier om een complex en meervoudig probleem aan te pakken. Hoe kan het bijvoorbeeld dat er vandaag nog steeds gemeentes zijn zonder financiële tussenkomst voor kansarme kinderen die hun vrije tijd nuttig willen invullen?

| Zorgeloos kunnen spelen is een basisrecht en een grote stap richting zorgeloos opgroeien. Het georganiseerd jeugdwerk is daarin een belangrijke partner.

Met het georganiseerd jeugdwerk in Vlaanderen bereiken we 1 op 2 kinderen. Zorgeloos kunnen spelen is een basisrecht en een grote stap richting dat zorgeloos opgroeien. Wij zijn dus een belangrijke partner. Aan onze beleidsmakers: maak van gepaste vrijetijdsinvulling voor kinderen een vanzelfsprekendheid. Geef jeugdwerkorganisaties meer dan voldoende middelen om te doen waar ze zo goed in zijn. De huidige middelen voor het jeugdwerk zijn niets tegenover wat we spenderen aan innovatiesubsidies voor bedrijven, nieuw militair materieel, ... Zie jeugdwerkmiddelen als rendabele investeringen. Het jeugdwerk brengt 200 miljoen euro maatschappelijk meerwaarde op per jaar, dat zeggen recente cijfers uit Nederland. Die investering is het dan toch zeker waard?

Vlaanderen heeft een sterke traditie in het jeugdwerk, eentje waar we terecht trots op mogen zijn. Toch moeten we als jeugdwerk zelf ook kritisch zijn. Tradities sluiten groepen jongeren vaak nog uit. Kinderen en jongeren met een beperking vinden bijvoorbeeld nog te moeilijk aansluiting bij leeftijdsgenoten in een jeugdbeweging. Nochtans zit hier maatschappelijke en emotionele winst in voor alle betrokkenen. Net om die reden formuleerden we met de jeugdbewegingen begin deze maand een duidelijk doel. We riepen lokale jeugdbewegingsgroepen op om duidelijk te maken dat ook kinderen en jongeren met een beperking welkom zijn door een speciale vlag te hijsen. 10% van alle lokale groepen deed mee. Dat leert ons alvast 1 iets: er is draagvlak en potentieel om initiatief te nemen, om vooruit te gaan.

Het is aan dat sterk Vlaams jeugdwerk om straf uit de hoek te komen en te durven. We moeten tradities in vraag durven stellen, durven luisteren en we moeten het roer durven omgooien.

Beleidsmakers en jeugdwerkers hebben de sleutels in handen om echt werk te maken van een maatschappij waar elk kind zorgeloos kan in opgroeien. Zo hoeven we hopelijk nooit meer een Warmste Week rond dit thema te organiseren. Maken we er samen werk van?


Lop Vansteenbrugge,
Stafmedewerker Diversiteit FOS Open Scouting

Jan Verbeure,
Federaal Verantwoordelijke FOS Open Scouting