Jeugdbewegingen erkend als Vlaams immaterieel erfgoed

De Vlaamse jeugdbewegingen worden toegevoegd aan de Vlaamse Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Dat werd beslist door Minister van Cultuur, Jan Jambon. Een mooie schouderklop voor alle vrijwilligers die zich in het verleden en nu wekelijks inzetten binnen de jeugdbewegingen. De Vlaamse jeugdbewegingen krijgen nu een plaats naast de vele andere gebruiken, kennis en praktijken die Vlaanderen rijk is. Zo blijven de vele jeugdbewegingstradities over alle generaties verbinden, vandaag én in de toekomst.

Een springlevende traditie

Jeugdbewegingen in Vlaanderen zijn verenigingen voor en door alle jongeren, met lokale groepen en regionale en landelijke koepels. Meer dan 270.000 kinderen en jongeren zijn lid van een van de Vlaamse jeugdbewegingen. Zij nemen wekelijks deel aan speelse, avontuurlijke en creatieve activiteiten. Veel leden groeien door tot leiding op lokaal, regionaal of nationaal niveau. Zo blijven verschillende generaties elkaar inspireren.

Kinderen en jongeren aangesloten in jeugdbewegingen komen regelmatig samen, vooral in het weekend en ook tijdens schoolvakanties, om samen te spelen, te sporten, te zingen, dansen, creëren, een tocht te maken in de natuur en uiteraard het meerdaagse zomerkamp te beleven - vaak het hoogtepunt van de werking van een lokale groep.

Gebundelde krachten

Aan deze erkenning ging een lang proces vooraf, waarin de huidige jeugdbewegingspraktijk grondig werd geanalyseerd. De werkgroep Jeugdbewegingen en Erfgoed bundelde de krachten met dienstverlenende erfgoedorganisatie Histories om deze oefening te maken. Samen dienden ze de aanvraag in op 15 april 2024. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de jeugdbewegingen die ook samen Dag van de Jeugdbeweging organiseren: Chirojeugd Vlaanderen, Evangelisch Jeugdverbond, FOS Open Scouting, Kamino (vroeger IJD), JNM, Jeugd Rode Kruis, KLJ, KSA en Scouts en Gidsen Vlaanderen.

Verder kon de werkgroep rekenen op de steun van de hele erfgoedgemeenschap: er werd een overvloed aan getuigenissen verzameld die de erkenning ondersteunen! Het mag duidelijk zijn: veel mensen dragen de jeugdbewegingen in Vlaanderen een warm hart toe en willen die passie maar al te graag doorgeven aan de komende generaties.

Dat viel ook de Expertencommissie Immaterieel Cultureel Erfgoed op. Zij schreven: "De commissie vindt het een mooi en zeer gedetailleerd uitgewerkt dossier, waar duidelijk hard aan is gewerkt. Indrukwekkend is dat het door alle bonden samen is ingediend, wat het een sterk gedragen en krachtig dossier maakt. Ook kleinere jeugdbewegingen krijgen zo een stem en worden betrokken. De commissie vindt het zeer positief dat deze aanvraag het begrip verbreedt van wat immaterieel erfgoed kan zijn. Het dossier bevat ook heel veel linken met de diverse tradities in de verschillende jeugdbewegingen, wat het dossier nog verrijkt."

Engagement voor duurzame erfgoedzorg

De werkgroep zet zich al jaren in om het erfgoed van nationale, regionale en lokale jeugdbewegingsgroepen te beheren en te ontsluiten. Vanuit dat opzicht is de officiële erkenning als immaterieel erfgoed een logische volgende stap: ‘Als werkgroep engageren we ons om de komende jaren acties te ondernemen die een duurzame erfgoedzorg verzekeren’, vertelt Geertje Cools. ‘Op die manier hopen we de jeugdbewegingstradities te onderhouden en verder door te geven aan de jeugdbewegingsleden van morgen’.